O Porto Sentido pelo Graffiti: as representações sociais de peças de graffiti pelos habitantes da cidade do Porto
DOI:
https://doi.org/10.36517/rcs.v47i1.5681Palavras-chave:
Graffiti, Cidade, Rua, Sociologia Visual, PortoResumo
Pretende-se refletir sobre as representações que diferentes peças de graffiti localizadas na cidade do Porto, Portugal, têm para os urbanitas alheios à cultura do graffi ti. Tendo sido o graffi ti abordado dos mais variados pontos de vista
disciplinares e frequentemente focalizando as práticas e as vivências dos seus protagonistas, considera-se que é necessário pensar sobre o modo como os outros, os que desconhecem os códigos estilísticos e simbólicos de produção do graffiti, pensam e perspetivam o graffi ti no espaço urbano e como pensam a cidade através dele. Utilizou-se a técnica da photovoice para recolher testemunhos de pessoas pertencentes a uma faixa etária abrangente, descortinando-se uma pluralidade de visões sobre as imagens em jogo.
Deprecated: rtrim(): Passing null to parameter #1 ($string) of type string is deprecated in /var/ojs/html/plugins/generic/piwik/PiwikPlugin.inc.php on line 113
Downloads
Referências
AUSTIN, Joe. Taking the train. How graffi ti art became an urban crisis
in New York City. New York, Chichester, West Sussex: Columbia University
Press, 2001.
BECKER, Howard S. Doing things together. Evanston, Illinois: Northwestern
University Press, 1986 (1ª edição, 1974).
BERTI, Gabriela. Pioneros del graffi ti en España. Valencia: Universitat
Politècnica de València, 2009.
BOURDIEU, Pierre et al. Un arte medio: ensayo sobre los usos sociales
de la fotografía, Barcelona: Gustavo Gili, 2003.
BRASSAÏ. Graffi ti Brassaï. Madrid: El Círculo de Bellas Artes, 2008.
CALO, Frederico. Le monde du graff. Paris: L’Harmattan, 2003.
CAMPOS, Ricardo. A pixelização dos muros: graffi ti urbano, tecnologias
digitais e cultura visual contemporânea”. Revista Famecos Mídia, cultura
e tecnologia. Porto Alegre, v. 19, n. 2, p. 543-566, maio/agosto, 2012.
CAMPOS, Ricardo. Entre as luzes e as sombras da cidade. Visibilidade
e invisibilidade no graffi ti. Etnográfi ca, vol. 13 (1), p. 145-170, 2009.
CAMPOS, Ricardo M. O. “Movimentos da imagem no graffi ti: das ruas da
cidade para os circuitos digitais”. Trabalho apresentado no VI Congresso
Português de Sociologia, Lisboa, 2008.
CARDESÍN, José Maria. Políticas de memoria en la Espana posfranquista:
la ciudad de Ferrol. Sociologia, revista da Faculdade de Letras da
Universidade do Porto, vol. XIII, Porto, p. 57-67, 2003.
CASTLEMAN, Craig. Los graffi ti. Madrid: Herman Blume, 1987 [1982].
CERTEAU, Michel. L’invention du quotidien. “Arts de faire” (vol. I).
Paris: Gallimard, 1980.
CHALFANT, Henry e James Prigoff. Spraycan art. New York: Thames
and Hudson, 1987.
CLIFFORD, Geertz. Descripción densa: hacia una teoría interpretativa
de la cultura. La interpretación de las culturas. Barcelona: Gedisa, p.
-40, 2001.
CORDEIRO, Graça Índias e Frédéric Vidal. Introdução, in CORDEIRO,
Graça e Frédéric VIDAL. A rua. Espaço, tempo, sociabilidade. Lisboa:
Livros Horizonte, 2008.
CRAW, Penelope J. et al. The mural as graffi ti deterrence. Environment
and behavior, nº 38, p. 422-434, 2006.
DICKINSON, Maggie. The making of space, race and place. New York
City’s war on graffi ti: 1970 to the presente. Critique of Anthropology,
vol. 28 (1), p. 27–45, 2008.
DIÓGENES, Glória. Artes e intervenções urbanas entre esferas materiais e
digitais: tensões legal-ilegal, Análise Social, 217, l (4.º), 2015, p. 682-707.
FERNANDES, Luís. A imagem predatória da cidade, in CORDEIRO,
Graça Índias Cordeiro, Luís Vicente BAPTISTA e António Firmino da
COSTA (orgs.). Etnografi as urbanas. Oeiras: Celta Editora, 2003.
FERRO, Lígia. Ao encontro da sociologia visual. Sociologia, revista da
Faculdade de Letras da Universidade do Porto, nº 15, p. 373-398, 2005.
FERRO, Lígia, Da rua para o mundo: graffi ti e parkour e campos de possibilidades
urbanas. Lisboa: Imprensa de Ciências Sociais, 2016 (no prelo).
FERRO, Lígia, Pedro Oliveira, Sara Trindade e Susana Peixoto. “Vive
o bairro!”. A intervenção comunitária como ferramenta da redução de
riscos e minimização de danos na Matriz H do Bairro da Flamenga. Revista
Fórum Sociológico, vol. 25, p. 63-72 (disponível em URL: http://
sociologico.revues.org/910), 2014.
FLORES, Lara, Sara María (1991). Sexismo e identidad de género. Alteridades,
número 2. México: Universidad Autónoma Metropolitana, p. 24-29.
GARÍ, Joan. La conversación mural: ensayo para una lectura del graffi ti.
Madrid: Fundesco, 1995.
GOFFMAN, Erving. Estigma: nota sobre a manipulação da identidade
deteriorada. Rio de Janeiro: Zahar Editores, 1988.
GOLDSTEIN, Joël e Alezandre Perrota. “Let’s move, let’s tag”, in Annales
du Centre de Recherche Sociale, nº 31, 2000.
GUERRA, Paula (2003) A cidade na encruzilhada do urbano: elementos
para uma abordagem de um objecto complexo, Sociologia, revista da
Faculdade de Letras da Universidade do Porto, 2003.
HANNERZ, Ulf. Transnational connections. London: Routledge, 1996.
HAZA, Marion. “Questionnaire ‘à l’ecoute des jeunes’”, in Patrimoine,
tags & graffs dans la ville. Actes des Rencontres – Bourdeaux, 12 et 13
Juin 2003. Bourdeaux: Centre Régional de Documentation Pedagogique
d’Aquitaine, p. 91-96, 2004.
HOEKSTRA, Froukje et al. Coming from the subway. Histoire et développement
d’un mouvement controversé. Paris: VBI, 1992.
KELLING, George and Catharine Coles. Fixing broken windows: Restoring
order and reducing crime in our community. New York: Martin
Kessler Books, 1996.
LACHMANN, Richard, Graffi ti as career and ideology. The American
Journal of Sociology, vol. 94, nº 2 (Sep., 1988), p. 229-250, 1988.
LOPES, João Teixeira, Tristes escolas: práticas culturais estudantis no
espaço escolar urbano. Porto: Afrontamento, 1996.
MAGNANI, José Guilherme Cantor. De perto e de dentro: Notas para
uma etnografi a urbana. Revista Brasileira de Ciências Sociais, vol. 17,
nº 49, p. 11-29, 2002.
MAINDON, Laurent. Berlin: memoires d’un mur. Nantes: Ouest Éditions,
MAZA, G aspar, Gary McDonogh e Joan J. Pujadas. “Barcelona ciutat
oberta: transformacions urbanes, participació ciutadana i cultures de
control al barri del raval”. Revista D’Etnologia de Catalunya, nº 21,
p. 114-131, 2003.
MILON, Alan. L’etranger dans la ville: du rap au graff mural. Paris:
Presses Universitaires de France, 1990.
MOUCHTOURIS, Antigone. “Graffi ti esthétisme populaire”, in Actualité
graffi ti, actes de colloque université de Perpignan – Via Domitia, Perpignan,
Presses Universitaires de Perpignan, p. 79-103, 2008.
PAIS, José Machado. “Praxes, graffi tis, hip-hop. Movimientos y estilos
juveniles en Portugal”, in Carles Feixa, Carmen Costa e Joan Pallarés
(eds.), Movimientos juveniles en la Peninsula Ibérica: Graffi tis, grifotas,
okupas. Barcelona: Ariel Social, 2002.
PLANQUELLE, Noël. “Lutte antigraffi tis à la RATP”. Patrimoine, tags
et graffs dans la ville, actes des rencontres Bordeaux 12 et 13 juin 2003.
Bordeaux: Centre Régional de Documentation Pédagogique d’Aquitaine,
PUIG, Núria et al. Los espacios públicos urbanos y el deporte como generadores
de redes sociales. El caso de la ciudad de Barcelona. Apunts.
Educación Física y Deportes, 2º trimester de 2006, p. 76-87, 2006.
PUJADAS, Joan J. A cidade acolhedora? Transformações urbanas, imaginários
e actores sociais. Fórum Sociológico, nº s 13/14, p. 31-46, 2005.
RIOUT, Denys et al. Le livre du graffi ti. Paris: Éditions Alternatives, 1985.
SCHATER, R. An Ethnography of Iconoclash: An investigation into the
production, consumption and destruction of street-art in London. Journal
of Material Culture, 13(1), p. 35-61, 2008.
SIMMONDS, Shan; Roux, Cornelia; Avest, Ina ter, Blurring the Boundaries
Between Photovoice and Narrative Inquiry: A Narrative-Photovoice
Methodology for Gender-Based Research. International Journal of
Qualitative Methods, vol. 14, Issue 3, p. 33-49, 2015.
STEWART, Jack. Graffi ti kings. New York City mass transit art of the
’s, New York: Melcher Media, 2009.
TRIPODI, Lorenzo. Towards a vertical urbanism. Space of exposure as
a new paradigm for public space, in BRIGHENTI, Andrea Mubi (ed.),
The wall and the city. Trento: Professional Dreamers, p. 47-62, 2009.
Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:- Autores mantém os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho simultaneamente licenciado sob a Creative Commons Attribution License, que permite o compartilhamento do trabalho com reconhecimento da autoria do trabalho e publicação inicial nesta revista.
- Autores têm autorização para assumir contratos adicionais separadamente, para distribuição não-exclusiva da versão do trabalho publicada nesta revista (ex.: publicar em repositório institucional ou como capítulo de livro), com reconhecimento de autoria e publicação inicial nesta revista.
- Autores têm permissão e são estimulados a publicar e distribuir seu trabalho online (ex.: em repositórios institucionais ou na sua página pessoal) a qualquer ponto antes ou durante o processo editorial, já que isso pode gerar alterações produtivas, bem como aumentar o impacto e a citação do trabalho publicado (Veja O Efeito do Acesso Livre).
Deprecated: json_decode(): Passing null to parameter #1 ($json) of type string is deprecated in /var/ojs/html/plugins/generic/citations/CitationsPlugin.inc.php on line 49
